♥ પંચમ શુક્લ
એકેક બુંદ… અને જેમ એ ભરાઈ ગયું,
તબક્કા વાર આખું આયખું જીવાઈ ગયું!
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
સવાર-સાંજ ઉદાસીની રંગભૂમિ ઉપર,
કશાય પાત્ર વિના ખેલ શું રચાઈ ગયું!
રચીને શ્વાસ ને ઉચ્છ્વાસના આ જાળાઓ,
કરોળિયાનું સકળ વિશ્વ ક્યાં સમાઈ ગયું?
ઉઠાવે રાત્રિ જરા એનો લાંબો ઘૂંઘટ ત્યાં,
આ મીણબત્તી તણું તેજ ઓલવાઈ ગયું!
25/3/2011
છંદોલય: લગાલ ગાલલગા ગાલગાલ ગાલલગા/ગાગાગા
છંદોલય બાબત નોંધ: કેટલાક શબ્દોમાં, જેમ કે ‘એકેક’ ને બદલે ‘અકેક’ કરીને , છંદની ચુસ્તી વધારવાની કૃતક ખાંખત સાભિપ્રેત ટાળી છે. આમ છતાં છંદશૈથિલ્યના સ્થાનોનું નિર્દેશન આવકાર્ય છે અને એની સહુને રજા/મઝા જ હોય.
ઋણ સ્વીકાર: પાર્થ નાણાવટીની કૃતિ (ક્રમશ)
પંચમ શુક્લ (પ્રત્યાયન) 
25 Comments
મઝાની ગઝલ.
સવાર-સાંજ ઉદાસીની રંગભૂમિ ઉપર,
કશાય પાત્ર વિના, ખેલ શું રચાઇ ગયું!
મસ્ત ગઝલનો ખૂબ સ રસ મત્લાનો શેર
ગમે તેવું દુ:ખી હો પણ જીવન જીવાઈ જાયે છે. હૃદય આવેશમાં ક્યારેક ઉશ્કેરાઈ જાયે છે,
… નાટક ‘માલવપતિ મુંજ’માં રજૂ થયેલા આ ગીતનું મુખડું તો આજે કહેવત બની ગયું છે.
એકમાં આયખું ઓગાળવાનો અવસર તો પ્રેમીઓજ જાણે છે. બન્ને એકબીજાને સમજીને ચાહે અને
ખીલતા રહે તો !
યાદ
આયખું જોડવા બેસું તો ભવ આખો ખર્ચાઈ જાય
ને ભય ના સહારે દોડું તો જન્મારો જીવાઈ જાય
જીવતા જીવાઈ ગયું આ આખે આખું જીવન;
ને તો ય સાવ અધૂરું રહી ગયું આ આયખું.
…………………
દશેક મહીના પર માંએલી આ બને ગઝલો સુંદર છે.
પાર્થની જે ઉલ્લેખ થયો તે ગઝલ પણ સાથે માણીએ
ટુકડે ટુકડે જિવાતુ ગયુ,
ઘુંટડે ઘુંટડે પીવાતુ ગયુ.
તારી જિદ્ ને મારો અહમ,
સંબધ જેવુ કઇંક ઘવાતુ ગયુ.
સાંજની ઉદાસ રંગભૂમી પર
પાત્રો વિનાનુ નાટક ભજવાતુ ગયુ.
શ્ર્વાસોની આંટાઘૂંટી પેચીદી ને,
નસોમાં ક્રમશ: મોત છવાતુ ગયુ.
રાતની લંબાઇ ને પહોળાય માપવામાં,
મિણબત્તીનુ તેજ ઓલવાતુ ગયુ.
શબ્દ વિનાનુ ગીત ગવાતુ ગયુ
આ દર્દ દિલથી જિરવાતુ ગયુ.
-પાર્થ
છંદશૈથિલ્યના સ્થાનોનું નિર્દેશન આવકાર્ય છે એ વાત તો ગમી પણ ત્રીજા શેરમાં વ્યાકરણ દોષ જેવું લાગ્યું. તમારા ધ્યાન બહાર તો તે નહીં જ હોય પણ કોમેંટમાં કશું તો કહેવું પડેને ! 🙂
—
ભરતભાઈ,
કદાચ તમે ‘ખેલ’ની ‘પુ.’જાતિ અને એ સાથે ‘શું રચાઈ ગયું’ના નાન્યતર સંબંધ વિશે ઉલ્લેખ કરો છો. જો એમ હોય તો મારી સ્પષ્ટતા આ મુજબ છે:
‘ખેલ’ની જ સીધી વાત હોય તો ‘ખેલ રચાઈ ગયો’ એમ થાય પણ અહીં ‘ખેલ’ ને બદલે ‘ખેલ’ શું ‘કશુંક’ રચાઈ ગયું એમ અભિપ્રેત છે. એ કશુંક ‘નાટક’ પણ હોઈ શકે.
-પંચમ
પંચમભાઈ, તમારી વાત સાચી છે.
સરસ ગઝલ
એકેક બુંદ… અને જેમ એ ભરાઈ ગયું,
તબક્કા વાર આખું આયખું જીવાઈ ગયું!
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
જીવનની સચ્ચાઈનો રણકો સરસ રીતે પ્રતિબિંબિત થયો છે.
જીવનના સફરની હરેક ક્ષણોને આપે ગઝલમાં જીવતી કરી દીધી. વ્યથા ને
સરતી જીંદગી વણાઈ ગઈ હળવાશથી.ગઝલ ગમી ગઈ.
રમેશ પટેલ(આકાશદીપ)
બધા જ શેર સંતર્પક… અહમ અને મીણબત્તી વધારે ગમી ગયા…
ગઝલની ભાષા મારા જેવાને તરત સમજાય એવી હોવાથી વધુ મજા પડી…
રચીને શ્વાસ ને ઉચ્છ્વાસના આ જાળાઓ,
કરોળિયાનું સકળ વિશ્વ ક્યાં સમાઈ ગયું?
વાહ પંચમભાઇ…
માત્ર એક શબ્દથી જો પ્રસ્તુત ગઝલની અભિવ્યક્તિને બિરદાવવાની હોય તો માત્ર ‘પરફેક્ટ’ શબ્દ કાફી છે
-મારી દ્રષ્ટીએ.
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
આ શેર બહુ ગમ્યો….એના માટે અલગથી અભિનંદન.
કોઈ પણ વિચારોને શબ્દના વાઘા પહેવડાવવામાં જો પંચમતત્વ ઉમેરાય એટલે એ અનુપમ બને જાય. આખી ગઝલની શબ્દ-ગૂંથણી ગજબની છે પણ આ શેર વધારે ગમ્યો.
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
પંચમજી,
દર વખતની માફક…. સુંદર રચના.
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
આ પંક્તિઓમાં …’બેઉ-પા’ શબ્દનો પ્રયોગ ગમ્યો.
Wow! What a Gazhal! This one has the power to stir up any stone-hearted…. with tears of emotions….
Very good creation, Panchambhai.
Regards
સાદ્યંત સુંદર ગઝલ .. બધા જ શેર મજાના એટલે કોઈ એક ટાંકવાનું મન નથી થતું. અહમ્ અને જીદ, સવાર અને સાંજ, શ્વાસ અને ઉચ્છવાસ તથા રાત્રિ અને મીણબત્તી – જેવા કિનારા વચ્ચે વહેતો ગઝલનો પ્રવાહ બહુ સ્નિગ્ધ લાગ્યો. બેઉ-પા બહુ મજાનો પ્રયોગ…લોકબોલીના ઝરણાં સુધરેલી કહેવાતી સાહિત્યની નદીને મળે ત્યારે એ સંગમ માણવા જેવો હોય છે.
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
liked very much
Lata Hirani
સુંદર ગઝલ.
“અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,”
ખૂબ જ સરસ પ્રયોજન.
ઉઠાવે રાત્રિ જરા એનો લાંબો ઘૂંઘટ ત્યાં,
આ મીણબત્તી તણું તેજ ઓલવાઈ ગયું!
સુંદર
Oh!!! thanks Pancham bhai and everybody, I’ve not realised that Pancham bhai will actually write n publish something based on my work…well this is motivating , i’m more in to learning chhands..thanks Pancham bhai again…
અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી,
બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું!
Waah Saras gazal Thai chhe….
ખુબ સુંદર ગઝલ..
વધુ એક સુંદર ગઝલ માણવાની મજા પડી!
સુધીર પટેલ.
aakhi gazal gami gai.. saras..abhinandan.. always.
joke its very natural for you..
કમાલ કરો છો, આપ તો બસ; પંચમજી!!!
ભાઈશ્રી ભરતભાઈ ત્રિવેદીની ‘ખેલ શું’માંની વ્યાકરણદોષની શંકાનું સમાધાન પંચમભાઈએ કરી જ દીધું છે એ રીતે કે ત્યાં ‘જેવું’ એ અર્થ લેવાનો છે. જૂની ગુજરાતીમાં ‘શું’ અનુગ તરીકે વપરાતો પ્રત્યય હતો. હવે આ અનુગને છૂટો લખવાથી ગેરસમજ ઊભી થઈ. કોઈપણ પૂર્વગ કે અનુગ જે તે શબ્દની સાથે જ લખાવો જોઈએ, જેમ કે ઉપસાગર, અનીતિ,દિવેલશું મોંઢું; આ જ રીતે સામાસિક શબ્દોમાં કાળજી લેવાવી જોઈએ. માબાપ (નહિ કે, મા બાપ), નદીકિનારો (નકિ કે, નદી કિનારો)
અહીં “કશાય પાત્ર વિના ખેલશું રચાઈ ગયું!” લખાયું હોત કોઈ શંકાકુશંકા ઊભી થાત જ નહિ!
————–
Thanks Valibhai. I shall correct accordingly.
રચીને શ્વાસ ને ઉચ્છ્વાસના આ જાળાઓ,
કરોળિયાનું સકળ વિશ્વ ક્યાં સમાઈ ગયું?
superb once again!
One Trackback/Pingback
[…] એકેક બુંદ અને.. Uncategorized var addthis_product = 'wpp-262'; var addthis_config = {"data_track_clickback":true,"data_track_addressbar":false};if (typeof(addthis_share) == "undefined"){ addthis_share = [];}♥ પંચમ શુક્લ એકેક બુંદ… અને જેમ એ ભરાઈ ગયું, તબક્કા વાર આખું આયખું જીવાઈ ગયું! અહમ અમારો રહ્યો ને તમારી જીદ રહી, બન્યું શું? એક હૃદય બેઉ-પા ચિરાઈ ગયું! સવાર-સાંજ ઉદાસીની રંગભૂમિ ઉપર, કશાય પાત્ર વિના ખેલ શું રચાઈ ગયું! રચીને શ્વાસ ને ઉચ્છ્વાસના આ જાળાઓ, કરોળિયાનું સકળ વિશ્વ ક્યાં સમાઈ ગયું? ઉઠાવે રાત્રિ […] પંચમ શુક્લ (પ્રત્યાયન) […]